مهارت در تعامل شامل، توانایی و شایستگی در زمینه‌ی تکلم، گوش دادن، نوشتن و خواندن موثر می‌شود. مهارتهای تعاملی از مهم‌ترین مهارتهای مورد نیار برای پیشرفت به‌ویژه در محیط‌های کاری هستند. افزون بر این، مهارت در تعاملات اجتماعی موجب می‌شود که انسان در حیات حرفه‌ای و شخصی خود  فردی توانمند، با اراده، مصمم و هدفمند بوده و بتواند کفایت‌ها و شایستگی‌های ذاتی خود را در زندگی بروز دهد. از دیگر سو، فرهنگ اجتماعی و حرفه‌ای، انسان را مجاب می‌کند که میان خود و جامعه خط وصل باشد نه خط فصل؛ از این رو برقراری روابط و مناسبات سازنده و موثر، به انتقال اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها به سایرین و نیز سود بردن از نظرات و افکار دیگران کمک شایانی می‌کند. انتقال پیام می‌تواند در قالب انتقال احساسات، بیان نیارها وخواسته ها یا انتقال اطلاعات صورت گیرد.

 

 افرادی که ازمهارت شنیدن برخوردارند، قادرند تا علاقه خود به آگاهی‌یافتن ازدیدگاه‌های طرف مقابل را نشان دهند و بدون قطع صحبت‌های او و قضاوت زودهنگام به گفته‌های ایشان گوش بسپارند. افراد دارای مهارت خواندن، به کمک مطالعه پنجره‌های ذهن یادگیرنده‌ی خود را می‌گشایند و درک بهتری از تعاملات دارند و به علاوه گوینده خوبی هستند. افراد توانمند در ارتباطات، درک صحیحی از ارتباطات غیرکلامی دارند و هوشیارانه ایما و اشاره‌ها را دنبال می‌کنند. به‌طور کلی، انسانهای موفق در ارتباطات، می‌توانند به طور همزمان بر کمیت و کیفیت روابط خود بیفزایند.

 

مقصود از ارتباط در معنای ساده آن، فرآیند ارسال و دریافت پیام است و مهارتهای ارتباطی به معنای توانایی برقراری ارتباطات موثر و کارآمد با دیگران است. اثربخشی پیام نیز به مفهوم آن است که پیام مورد نظر با احتمال بیشتری به مخاطب انتقال یابد، به گونه‌ای که واکنشی درخور از جانب مخاطب در پی داشته باشد.

 

به‌واقع، عصر ارتباطات ضرورت روابط سالم و سازنده را ایجاب می‌کند. چه آنکه عمده‌ی اوقات زندگی بشر به عنوان موجودی اجتماعی صرف ارتباطات می‌شود و روابط  ضعیف علاوه بر سوء تفاهمات، منجر به بروز احساسات منفی شده و انسان را در ارضای نیازهای خود ناکام می‌گذارد. اساساً تامین  و رفع سلسله نیازهای آدمی در گرو برقراری ارتباط با سایرین است.

 

با این تفاسیر، آیا مهارتهای خود در تعامل با دیگران را اثربخش می‌دانید؟ کافی است آزمون زیر را انجام دهید.

 

آزمون سنجش مهارتهای ارتباطی

 دستورالعمل: بهترین گزینه را از میان طیف 5تایی هر سوال انتخاب کنید. لطفاً با توجه به وضعیت موجود خود دست به انتخاب بزنید نه وضعیت مطلوب.

 

پرسشهای 15 گانه سنجش مهارتهای ارتباطی

هرگز

به ندرت

گاهی

اغلب

همیشه
1- تلاش می‌کنم تا دلایل احتمالی سوء‌برداشت‌ها، و سوءتفاهمات در ارتباط با دیگران را پیش‌بینی و از قبل نسبت به تمرین چگونگی مدیریت آنها اقدام کنم.

 

 

 

 

 
2- هنگامی که می‌خواهم یادداشت، ایمیل یا نوشتاری بنویسم، کلیه اطلاعات زمینه‌ای و جزئیات را روی کاغذ می‌آورم تا از قابل درک بودن پیام خود یقین حاصل کنم.

 

 

 

 

 
3- چنانچه متوجه موردی در بحث نشوم، آن را پیش خود نگه می‌دارم تا بعدا به آن بپردازم .

 

 

 

 

 
4- گاهی از اینکه مردم گفته‌های من را درک نمی‌کنند تعجب می‌کنم.

 

 

 

 

 
5- می‌توانم افکار خود را به زبان بیاورم، بی‌آنکه نگران برداشت دیگران باشم. فرض من این است که می‌توانم بعدها بر سر این موارد به تفاهم و برداشت مشترک با طرف مقابل برسم.

 

 

 

 

 
6-  زمانی که با کسی به گفت و گو می‌نشینم، تلاش می‌کنم تا از دیدگاه او نیز مطلع شوم.

 

 

 

 

 
7- از ایمیل به عنوان راهی برای انتقال موارد و موضوعات پیچیده استفاده می‌کنم؛ تصور می‌کنم که ایمیل روشی  سریع و کار آمد در این زمینه باشد.

 

 

 

 

 
8- پس از اتمام نگارش یک متن، یادداشت و یا ایمیل، آن را اجمالا بازبینی و غلط‌های املایی و دیگر اشتباهات مفهومی را اصلاح  و بعد آن را ارسال میکنم.

 

 

 

 

 
9- وقتی با دیگران صحبت می‌کنم به زبان اندام و رفتارهای غیر کلامی و ایما و اشاره‌های آنان نیز توجه می‌کنم.

 

 

 

 

 

10.  با استفاده از نمودارها و اشکال مصور
، تلاش می‌کنم تا ایده‌ها وافکار خود را شفاف کنم.

 

 

 

 

 

11.  قبل از برقراری ارتباط، به این فکر می‌کنم که مخاطب به دانستن چه مواردی نیاز دارد و چگونه می‌توان این موارد را به بهترین شکل ممکن انتقال داد.

 

 

 

 

 

12.  وقتی کسی با من صحبت می‌کند، در خصوص اینکه بعد به او در پاسخ چه خواهم گفت فکر می‌کنم تا بتوانیم به هدف مطلوب دست یابیم.

 

 

 

 

 

13.  پیش از ارسال پیام، درخصوص بهترین روش انتقال آن (اعم از چهره به چهره، تلفنی، در قالب یادداشت، ایمیل، پیامک،... ) می‌اندیشم.

 

 

 

 

 

14.  به مردم کمک می‌کنم تا متوجه جان کلام و مفاهیم اساسی بحث  شوند. این امر موجب کاهش سوء‌تفاهم شده و میزان فهم مطلب را بالا می‌برد.

 

 

 

 

 

15.  وقتی برای برقراری ارتباط برنامه‌ریزی می‌کنم، موانع و ملاحظات فرهنگی را نیز مدنظر قرار می دهم.

 

 

 

 

 

  

مجموع نمرات =

برای محاسبه مجموع نمرات به سایت http://www.mindtools.com/pages/article/newCS_99.htm مراجعه کرده و گزینه‌هایی را که علامت زده‌اید در چک‌لیست آن وارد کنید و سپس با کلیلک روی دکمه‌ی calculate my total  امتیاز خود را محاسبه کنید.

 

  تفسیر نمرات

 

نمره

تفسیر

75-56

توان شما در تعامل و برقراری ارتباط با سایرین جای تحسین دارد، چرا که زیر و بم نقش خود به عنوان یک برقرارکننده‌ی ارتباط را می‌دانید. بعلاوه، قادر به پیش‌بینی مسائل گوناگون بوده و می‌توانید به همین واسطه مناسب‌ترین شیوه‌ی تعامل را برگزینید. توانایی شما در بیان روشن و واضح مسائل و اجتناب از جزئیات خسته کننده، قابل توجه است. از طرفی قادر هستید تا موقعیت، رفتار و احساسات را کنترل و مدیریت کنید. مردم به دلیل توانایی‌هایتان در بیان شفاف وصریح، شما را محترم می‌دارند و مهارتهای شنیداری‌تان را تحسین می‌کنند. واقعیت آن است که آدمی درطول دو سال اول حیات خود، چگونه صحبت کردن را می‌آموزد، اما بسیاری از افراد تا پایان عمر از مهارت شنیدن موثر بی‌بهره هستند.

 ما با تصویری که از سایرین در ذهن خود داریم با آنها ارتباط می‌گیریم و چنانچه این تصویر با تصویری که آنها از خود دارند هماهنگ نباشد، نمی‌توانیم ارتباط موثری با ایشان برقرارکنیم. بنابراین ضروری است تا با تقویت مهارتهای خودشناسی، خودارتقایی و مدیریت بر خویشتن، و با بهره‌گیری از مهارتهای ارتباط کلامی و غیر کلامی به تصویری معتبر و یکسان از یکدیگر دست یابیم. البته، هرچند شما دارای مهارتهای قابل‌توجهی در ارتباطات هستید، اما باید به تقویت مستمر ابزارهای تعاملی خود توجه کافی داشته باشید و بویژه گوش دادن موثر را در خود تقویت کنید.

 به قول حضرت مولانا: آدمی فربه شود از راه گوش، جانور فربه شود از حلق و نوش!

55-36

قابلیت‌های لازم برای تعامل شایسته در شما وجود دارد، هر چند که گاه در مسیر ارتباطات با موانعی برخورد می‌کنید. کافی است زمانی را به اندیشیدن پیرامون رویکرد خود به ارتباطات، اختصاص داده وتمرکز خود را روی دریافت موثر پیام و نیز ارسال موثر آن جلب کنید. این کار به بهبود وضعیت هوش ارتباطی کمک می‌کند.

35-15

چنانچه در این بازه حایز نمره‌ای شده‌اید باید همچنان به تقویت مهارتهای ارتباطی خود اهتمام ورزید. در واقع شما نمی‌توانید آن‌چنان که باید خود را شفاف و بی پرده ابراز کنید. به همین دلیل، احتمالا پیام مقابل را نیز  به شکل درست دریافت نمی‌کنید. خبر خوش آنکه میتوانید به راحتی این مهارتها را در خود ارتقا دهید تا بتوانید زندگی اثر بخش‌تری داشته باشید. شرکت در کلاسهای آموزشی مرتبط و تلاش در جهت خودارتقایی از جمله مواردی هستند که به ارتقای جایگاه ارتباطی ما کمک می‌کند.

 

  هر گاه که با فردی تعامل می‌کنیم، فرآیندی نظیر نمودار زیر را طی می‌نماییم:

 

فرآیند ارتباط

 

 

  درک این مراحل به ما در پذیرش و فهم نقش خود در ارتباط کمک بسزایی می‌کند. به این ترتیب می‌توانیم با آگاهی بیشتری نسبت به برقراری ارتباطات اثربخش اقدام کرده و ضمن پیش‌‌بینی مسائل قبل از رخداد آنها، توانایی‌های ارتباطی خود را بهبود دهیم.

 سوالات آزمون فوق مبتنی بر فرآیند ارتباط، تدوین شده‌اند:

 

1.       منبع (فرستنده)؛ و برنامه‌ریزی برای پیام 

 (سوالات 11،2،1)

 

از قبل نسبت به چیستی، چگونگی و چرایی گفته‌های خویش بیندیشیم و زمان خود و مخاطب‌مان را با انتقال اطلاعات غیرلازم اتلاف نکنیم.

  • هدف خود را درک کنیم.
  • مخاطب را درک کنیم و نیازها و خلق وخوی او را بشناسیم.
  • در خصوص محتوای پیام خود و چگونگی ارسال آن برنامه‌ریزی کنیم.
  • از مخاطب خود درخصوص کم وکیف پیام انتقالی و نظر او در این خصوص بازخورد بگیریم.

 

2.      رمزگذاری؛ ایجاد یک پیام موثر و شفاف

 (سوالات 15،10،8،5،1)

 

  • بدانیم که واقعا به چه چیز نیازمندیم ومی‌خواهیم چه بگوییم
  • واکنش طرف مقابل در مواجهه با پیام خود را از قبل پیش‌بینی کنیم
  • از کلمات و نیز رفتارهای غیرکلامی به گونه‌ای استقاده کنیم که طرف مقابل بتواند  مضمون کلام و مقصود ما را به‌طور کامل درک کند.

 

3.     انتخاب کانال مناسب برای انتقال پیام

(سوالات 13،11،7،)

 

به فراخور شرایط و محتوای پیام مورد نظر، به انتخاب کانال مناسب برای انتقال  پیام خود اقدام کنید. برای مثال انتقال مفاهیم پیچیده‌ای که ممکن است سوال برانگیز باشند و یا انتقال پیام‌های حاوی هیجانات منفی، از طریق ایمیل توصیه نمیشود. بلکه باید این موارد را بصورت رو‌ در ‌رو یا تلفنی منتقل کرد. در هنگام انتخاب کانال انتقال پیام، موارد زیر را در نظر قرار دهید:

 

  • میزان حساسیت و محتوای احساسی پیام
  • میزان سهولت در انتقال جزئیات
  • ترجیحات گیرنده
  • محدودیتهای زمانی
  • نیاز به پرسش و پاسخ پس از انتقال پیام

 

4.     رمز گشایی؛ دریافت و تغییر پیام

(سوالات 14،12،6،3)

 

در این مرحله باید از مهارت گوش‌دادن موثر استفاده کنیم. گوش دادن به معنای انفعال نیست، چرا که گوش دادن موثر مهارتی دشوار و پویا است و حتی انرژی بیشتری را به نسبت صحبت کردن از آدمی صرف می‌کند. لذا، موارد زیر را در این مرحله رعایت کنید:

 

  • تماس چشمی بر قرار کنیم.
  • به زبان اندام فرد مقابل توجه کنیم.
  • از عوامل حواس‌پرتی اجتناب کنیم.
  • در تصدیق گفته‌های طرف مقابل، سری به نشانه تایید یا لبخندی شیرین و ناشی از رضایت بزنیم .
  •   گفته‌های طرف مقابل را حلاجی کنیم.
  • صحبت‌های فرد مقابل را قطع نکنیم و مهارت گوش دادن همدلانه را بیاموزیم.

 

 5.     باز خورد

 (سوالات 9،4،3)

 

بدون دریافت بازخورد نمی‌توان از درستی انتقال پیام اطمینان یافت. بازخورد می‌تواند کلامی و یا غیرکلامی باشد. به علاوه مطرح کردن پرسش‌های هوشمندانه می‌تواند تولید بازخورد و دریافت آن از طرف مخاطب را تسریع کند.

 

 در پایان، تقاضا می‌کنم با شرکت در دوره‌های کاربردی و کوتاه مدت اصول و فنون مذاکره وکاربرد زبان بدن در برقراری ارتباط موثر در محل آموزشگاه بازارسازان، نسبت به تقویت بیش از پیش مهارتهای ارتباطی خود اقدام کنید.