راهکارهایی برای تبلیغات موثر
تبلیغات، دیرینهای کهن در تعاملات انسانی دارد، چراکه انسانها در طول تاریخ کوشیدهاند تا به کمک ابزارهای تبلیغاتی و در بازار پرهیاهوی زندگی، افکار و آرمانهایشان را به فروش رسانند و یا فرآوردههایشان را به شیوهای سودآور و اثربخش عرضه کنند.
تبلیغات جایگاهی بسیار ویژه در فرآیندهای بازاریابی دارد و موجب ترویج یک ایده کالا یا خدمت در میان متقاضیان میشود. از طرف دیگر مشتری نیز باید بداند که چه چیزی برای فروش داریم تا بتواند خریدی انجام دهد، و این دلیلی بر اهمیت تبلیغات و جایگاه آن در فرآیند بازاریابی است. نمودار زیر، نشانگر جایگاه کلی تبلیغات در فرآیند بازاریابی است.
ویلیام برنباخ "اسطوره بیچونوچرای تبلیغات" درخصوص اهمیت تبلیغ میگوید:" مادامی که مردم به ما ایمان نیاورند، حرفمان باد هواست. اگر آنها آنچه از ما میشنوند را نفهمند، به ما ایمان نخواهند آورد و به حرفمان نیز گوش نمیدهند. پس اگر نتوانیم جلب توجه کنیم، حرفمان خریدار نخواهد داشت. توجه مردم نیز جلب نمیشود، جز با نوآفرینی."
گفتنی است اثربخشی تبلیغات وابسته به کیفیت برنامهریزی و قدرت نگرش و بینش برنامهریزان و درک آنها نسبت به چگونگی واکنش مخاطبان در مقابل تبلیغات مختلف و نحوهی عرضهی محصولات است.
تبلیغات به عنوان آمیختهای از هنر و صنعت میتواند در خدمت اطلاعرسانی شایسته و بایسته و شناساندن برند، مورد استفاده قرار گیرد. تبلیغات، علمی میانرشتهای است که میتوان گسترهای از علوم مختلف را در آن یافت و به همین دلیل است که برخی لقب جادوی قرن را به آن اتلاق کردهاند. کارکردها و اهداف مختلفی را میتوان برای تبلیغات برشمرد که مهمترین آنها به شکل زیر است:
تبلیغات مؤثر دستیاریگر بازاریابی مدرن در فروش موثر است، چهآنکه همانگونه که سرجیو زیمن میگوید: "فقط و فقط یک قانون وجود دارد، و آن اینکه تبلیغات باید منجر به فروش شود."
طبق اصول بازاریابی مدرن، عمده مزایای رقابتی از احساسات ناشی میشوند و به همین سبب سازمانهایی که میخواهند رقبا پیروز باشند باید از عنصر احساس بیشتر از تعقل یاری بگیرند و این حاصل نمیشود جز با آگاهی نسبت به مشتری و مشارکت آنها در فرآیند کار به کمک ابزارهای مختلف ترویج از جمله تبلیغات، هرچند تبلیغات در دوران طفولیت خود بیشتر در خدمت سیاست و ترویج مذهب بود، اما به سرعت راه خود را در دنیای تجارت یافت بهگونهای که امروزه هرآنچه موجب جلب توجه افراد شود، نوعی تبلیغ محسوب میشود. تبلیغات درگذر ایام تحولات بسیاری را به خود دیده است و این صنعت در ایران نیز سابقهای حدود70 ساله دارد. مؤسسات کم شمار تبلیغاتی در ایران، بدست افرادی خوش ذوق اداره میشد، از جمله در پیام تبلیغاتی یکی از این موسسات قدیمی تبلیغات تجارتی در ایران از یکی از جملات مارکتواین استفاده شده بود که در ستایش تبلیغ است:"کالای معرفی نشده همچون قاطری است که نه میتواند به خلف خود و نه سلفش افتخار کند." منظور مارکتواین از این جمله این است که تبلیغات عامل حیات بخش فعالیتهای تجاری است.
اثربخشی تبلیغات وابسته به موارد بسیاری است که در ادامه تعدادی از آنها را مورد بررسی قرار میدهم.
چگونه تبلیغاتی اثربخش تولیدکنیم؟
• با طرح سؤال، ذهن مخاطبانمان را به چالش نکشیم
پرسیدن، ذهن را فعال میکند. مغز انسان نمیتواند در مقابل سؤال آرام بنشیند و سلولهای خاکستری و نورونها با طرح معما و سؤال درگیر میشوند. در نگارش تبلیغات خود به کمک پرسشهای بجا، ذهن مخاطبان را تحریک کنیم. پس با مطرح کردن مسأله مشتری و تمرکز بر مشکل او، ایشان را متوجه اهمیت موضوع کنیم. چون مادامی که مشتری درکی از مشکل خود نداشته باشد، ارائه هیچ راهحلی برای او کارساز نخواهد بود. بهترین راهکار برای ارائه راهحل این است که یک تصویر ذهنی برای مشتری ایجاد کنیم. چراکه افکار به کمک تصاویر به خاطر سپرده میشوند و ارتباط با بخش پردازش تصاویر در مغز میتواند قویترین شیوهی ارتباط باشد. پس باید کاری کنیم که مخاطب مشکل خود را به صورت شفاف و کامل در ذهن خود مجسم کند. بنابراین در مجموع میتوان گفت که تبلیغات باید پاسخگوی یک نیاز باشند.
• برای هر مخاطب یک طرح ویژه تهیه کنیم
مخاطبشناسی، پیشنیاز تبلیغات اثربخش است. بنابراین باید به کمک ابزارهای مختلف از جمله تحقیقات بازار، شناختی دقیق از ویژگیهای مصرفکنندگان و سلایق و علایق آنها پیدا کرد. هر فرد علایق منحصر به خود را دارد، از رسانههایی خاص استقبال میکند و به طورکلی سلیقه هر فرد متفاوت از دیگری است. بنابراین قبل از تدارک دیدن تبلیغات باید بدانیم که قرار است با چه کسی صحبت کنیم. در مرحله بعد باید روی انگیزه و هدفی خاص تمرکز و محصول خود را براساس آن انگیزه به فروش رسانیم.بنابراین هدفمندی، کلیدی حیاتی برای موفقیت تبلیغات است و برنامهریزی مؤثر بدون هدفگذاری هوشمندانه، واقعی، شفاف و امکانپذیر نیست. اهداف خوب، ما را به خواستههایمان میرسانند. درهرصورت به طور خلاصه،کارتبلیغات، با انتخاب بازار کاملاً تعریف شده و مشخص آغاز میشود.
• اجازه ندهیم فراموش شویم
تبلیغات داروی ضدآلزایمر است و مشتریان را از سندرم فراموشی مزمن دور میکند. بهعلاوه تکرار حساب شده تبلیغات، پای مشتریان را به محل ارائه خدمات و یا محصولات باز میکند و میتواند موجب افزایش سودآوری شود.
• با چشمان مخاطب حرف بزنیم
ناپلئون بناپارت باور داشت که اگر کسی بخواهد جماعتی را جادو کند، باید با چشمان آنها صحبت کند. به همین ترتیب، ارتباطات غیرکلامی از طریق بهرهگیری مناسب از تصاویر و استفاده از نمادهای بصری میتواند موجب تقویت اثربخشی تبلیغات شود. تصاویر از جذابیت بالاتری نسبت به کلمات برخوردارند و به قولی حرف اول را میزنند. تصاویر تبلیغاتی باید با دقت کافی تهیه شوند و به نوعی باشند که احساس همزادپنداری را در مخاطبان ایجاد کنند. تصاویر نباید تداعیکنندهی احساسات منفی باشند بلکه باید تصویری از ایدهآل افراد باشند. برای مثال، کودکان دوست دارند کسانی را در تبلیغات ببینند که چندسالی از خودشان بزرگتر هستند و به عکس مسنترها دوست دارند افراد جوانتر از خود را در تبلیغات ببینند. گفتنی است که این تصاویر باید براساس اقتضائات فرهنگی بازار هدف تهیه شوند.
تصاویر مناسب میتوانند ضمن برانگیختن هیجانات درون افراد، تخیل آنها را نیز تحریک کنند. بهگونهای که بیننده بتواند مزایای استفاده از آن محصول یا خدمت را در ذهن خود تجسم کند. طبق برخی تحقیقات صورت گرفته، بهرهگیری از تصاویر نوزادان، نوعروسان و تازهدامادها، تصاویر داستانگونه، تصاویر از فیلمها و عجایب ، تصاویر ستارگان و مشاهیر و نیز تصاویر برخی حیوانات میتواند بر اثربخشی تبلیغات و چشمنوازی آن بیفزاید.
بهعلاوه، استفاده درست از ترکیب رنگها عامل دیگری است که میتواند موجب موفقیت تبلیغات شود. تلاش کنید تا اطلاعاتی کامل در خصوص روانشناسی رنگها داشته باشید، چون رنگها ذهن ما را بر میانگیزند. حتی رنگها دارای طعم و مزه و نیز صدا هستند. به عنوان مثال قرمز، رنگی پرهیاهو و در عین حال شیرین مزه است. رنگها حتی میتوانند تأثیرات فیزیولوژیک قابل توجهی داشته باشند. برای نمونه رنگ نارنجی دارای موجی از احساس گرمی و القای نور، پاییز و انرژی است که موجب ایجاد احساس رشد و اشتیاقی زایدالوصف شده و حتی تپش قلب را بالا میبرد.
( تقاضا میکنم برای مطالعه کامل در این زمینه به یادداشت در خصوص روانشناسی رنگ مراجعه کنید)
• سادگی، بزرگترین پیچیدگی است
زیبایی تبلیغات، در سادگی آن است. تبلیغات باید به راحتی توسط مخاطب درک شود. بنابراین نباید مخاطب را در معرض سیلی از اطلاعات قرار دهیم، چرا که اینگونه از اثربخشی تبلیغات خود کاستهایم. یک تبلیغ دارای فضای کافی برای بیان تماموکمال افتخارات و ویژگیهای پرزرقوبرق یک محصول نیست. پس باید فضای کافی را برای تنفس مخاطب باقی بگذاریم. از جانب دیگر، ارائه اطلاعات انبوه و بیقاعده موجب "اختلال کاستی توجه" میشود و سخت بتوان نظر مخاطب را با حجمی از اطلاعات جلب کرد. پس، اصل تمرکز را مورد توجه قرار دهیم و تنها به ذکر ارزشهای بنیادین برند خود اکتفاکنیم.
• خواهی که شوی رسوا همرنگ جماعت شو!
اصل تمایز، موضوعی کلیدی در اثربخشی تبلیغات است و به همین دلیل در طراحی تبلیغات باید حرکتی متفاوت از رقبا صورت داد. توصیه پیشتازان این است که به جای آنکه مسافری بر قطار دیگران باشیم، قطار خود را برانیم.